Józef Gawlina

Z Wikipedii

Józef Feliks Gawlina (1892-1964), biskup polowy Wojska Polskiego.

Spis treści 1 Dzieciństwo i młodość 2 Duszpasterz w diecezji katowickiej 3 Biskup polowy 4 W czasie II wojny światowej 5 Wizytacja oddziałów Armii Polskiej w ZSRR 6 Udział w kampanii włoskiej 7 Po II wojnie światowej 8 Udział w II soborze watykańskim 9 Powrót na Monte Cassino

[edytuj] Dzieciństwo i młodość

Urodził się 18 listopada 1892 r. w Strzybniku, pow. raciborski, na Górnym Śląsku w rodzinie Franciszka i Joanny z d. Banaś. Gimnazjum ukończył w Rybniku (1914). Podjął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, przerwane w kwietniu 1915 r. z powodu powołania do armii pruskiej. Ranny na froncie francuskim w listopadzie 1915 r. i odesłany do służby garnizonowej we Wrocławiu. We wrześniu 1917 r. został wysłany na front bliskowschodni, w bitwie pod Damaszkiem wzięty do niewoli angielskiej (X 1918 – XI 1919 r). Po powrocie do Wrocławia w lipcu 1920 r., ukończył studia teologiczne, a 19 czerwca 1921 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk kard. Adolfa Bertrama.

[edytuj] Duszpasterz w diecezji katowickiej

Pracował jako wikariusz w Dębieńsku (od 1921 r.) i Tychach (od 1922 r.). W lipcu 1924 r. został mianowany przez ks. Augusta Hlonda sekretarzem generalnym Ligi Katolickiej Administracji Apostolskiej Górnego Śląska. Od września 1924 r. do marca 1927 r. kierował redakcją „Gościa Niedzielnego". Na zlecenie prymasa Augusta Hlonda zorganizował Katolicką Agencję Prasową (1927-1929). W marcu 1929 r. w diecezji katowickiej objął kierownictwo diecezjalnej Akcji Katolickiej. W lipcu 1931 r. został proboszczem parafii św. Barbary w Królewskiej Hucie. W swojej parafii zasłużył się na polu działalności dobroczynnej, założył m. in. biuro „Caritasu”, ochronkę dla dzieci, kuchnie ludową. W 1932 r. założył tygodnik parafialny pt. „Wiadomości Parafialne".

[edytuj] Biskup polowy

Po rezygnacji bpa Stanisława Galla, 14 lutego 1933 r. został mianowany biskupem polowym Wojsk Polskich. Sakrę biskupią otrzymał 19 marca 1933 r. w Królewskiej Hucie z rąk kard. Augusta Hlonda. W nocy z 6 na 7 września 1939 r. na polecenie naczelnych władz WP opuścił Warszawę i dotarł do granicy polsko-rumuńskiej, którą przekroczył w dniu 18 września.

[edytuj] W czasie II wojny światowej

Po krótkim pobycie w Bukareszcie, 5 października przybył do Rzymu. Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej przedłużył mu jurysdykcje biskupa polowego, co pośrednio oznaczało uznanie ciągłości państwa polskiego i jego armii. 18 października 1939 r. po przybyciu do Paryża formalnie podjął obowiązki Biskupa Polowego Wojsk Polskich (Polskich Sił Zbrojnych na uchodźstwie). Od stycznia 1940 r. był członkiem Rady Naczelnej Światowego Związku Polaków z Zagranicy. 21 grudnia 1939 r. dekretem prezydenta Raczkiewicza został mianowany członkiem I Rady Narodowej RP, następnie zastępcą członka Komisji Wojskowej, członkiem Komisji Prawno-Konstytucyjnej i przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych.

Jego jurysdykcji jako biskupa polowego podlegali żołnierze Polskich Sił Zbrojnych we Francji, w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, na Bliskim Wschodzie, w Afryce i w ZSRR (od 1942), a od 1944 r. we Włoszech, Belgii, Holandii i w Niemczech.

[edytuj] Wizytacja oddziałów Armii Polskiej w ZSRR

Przeprowadził wizytację obozów uchodźców polskich ewakuowanych z ZSRR do Iranu; 19 kwietnia 1942 r. przekroczył granicę ZSRR i po krótkim pobycie w Moskwie rozpoczął trzymiesięczną wizytację oddziałów Armii Polskiej w ZSRR gen. dyw. Władysława Andersa - w Uzbekistanie, Tadżykistanie, Kirgizji i Kazachstanie. W połowie października 1942 r. przeniósł się z Iranu do Iraku, a następnie na początku listopada do Jerozolimy. Na mocy dekretu papieża Piusa XII z 3 października 1942 r. został mianowany biskupem ordynariuszem dla polskich uchodźców cywilnych na Wschodzie.

[edytuj] Udział w kampanii włoskiej

15 lutego 1943 r. wyruszył w podróż do USA, gdzie spotkał się z prezydentem Franklinem D. Rooseveltem. Przy pomocy prasy amerykańskiej apelował o pomoc dla dzieci polskich znajdujących się w ZSRR. Brał udział w kampanii włoskiej; w bitwie pod Monte Cassino, bitwie o Loreto i Ankonę. W Ankonie, 31 lipca 1944 r. z rąk Naczelnego Wodza gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari.

[edytuj] Po II wojnie światowej

8 lutego 1945 r. został mianowany Opiekunem (Protektorem) Emigracji Polskiej na czas niemożności wykonywania tych zadań przez Prymasa Polski, a 5 czerwca 1945 r. Stolica Apostolska powierzyła mu opiekę nad uchodźcami polskimi w Niemczech i Austrii. Po śmierci kard. Augusta Hlonda 28 stycznia 1949 r. papież Pius XII mianował Józefa Gawlinę Opiekunem Duchowym Polaków na uchodźstwie, czyli Protektorem Emigracji Polskiej. Od połowy 1947 r. zamieszkał jako rektor przy polskim kościele św. Stanisława w Rzymie przy via Botteghe Oscure 15.

W latach 1949-1952 złożył wizyty w polskich ośrodkach emigracyjnych w jedenastu krajach Europy, Ameryki Północnej i Ameryki Południowej. Brał udział w tworzeniu Polskich Misji Katolickich w Argentynie, Australii, Brazylii, Chile, Danii, Hiszpanii, Holandii, Luksemburgu, Republice Południowej Afryki, Szwajcarii, Szwecji i Tanzanii. Jego zasługą było także zbudowanie polskiej kaplicy w podziemiach Bazyliki Watykańskiej Św. Piotra. W czasie wojny założył dwa seminaria duchowne - w Bejrucie (Liban) i w Glasgow (Wielka Brytania). Pod jego patronatem w 1947 r. w Londynie powstał Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas". W 1947 r. założył Instytut Wydawniczy „Hozjanum" (Edizioni Hosianum) przy Hospicjum S. Hozjusza. Od 1949 r. do końca życia był wydawcą i redaktorem naczelnym „Duszpasterza Polskiego Zagranicą". W 1954 r. zainicjował edycję rocznika „Sacrum Poloniae Millenium".

[edytuj] Udział w II soborze watykańskim

29 listopada 1952 został mianowany arcybiskupem tytularnym Madito. Papież Jan XXIII powołał Gawlinę na członka Komisji Przygotowawczej dla Spraw Biskupów i Zarządu Diecezjami - soboru watykańskiego II. Od 1962 r. brał udział w dwóch pierwszych sesjach soboru jako sekretarz Komisji dla spraw Biskupów i Diecezji.

[edytuj] Powrót na Monte Cassino

Arcybiskup Józef Feliks Gawlina zmarł 21 września 1964 r. w Rzymie. Pochowany na cmentarzu Campo Verano w Rzymie. 8 kwietnia 1965 r., jego zwłoki przeniesiono na polski cmentarz wojenny na Monte Cassino.
Autor "Wspomnień", (Katowice 2004).

Bibliografia:

• Józef Feliks Gawlina Biskup Polowy Polskich Sił Zbrojnych, Emigracyjna Rzeczpospolita 1939-1990, t. III. opr. A. K. Kunert, Warszawa 2002.
• * Władysław Bochnak, W służbie Bogu i ludziom. Sylwetki Ślązaków, Marki-Struga 1989, s. 200-211.

Poprzednik Stanisław Gall

Biskup polowy 1933-1947

Następca Sławoj Leszek Głódź