Nederlandse Rode Lijst (zoogdieren)
Op de Nederlandse Rode Lijst staan alle in Nederland bedreigde zoogdiersoorten.
Inhoud |
[bewerk] Verantwoordelijke
Minister Cees Veerman van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft op 5 november 2004 de nieuwe Rode Lijsten voor bedreigde dier- en plantensoorten vastgesteld. De Rode Lijsten worden regelmatig, bijvoorbeeld eens in de 10 jaar, bijgewerkt.
[bewerk] Inhoud en effect
Op de Rode Lijsten staan, naast de bedreigde soorten, beschermingsmaatregelen om deze soorten weer in aantal te laten toenemen. Doordat overheden en terreinbeherende organisaties bij hun beleid en beheer rekening houden met de Rode Lijsten, wordt gehoopt dat van de nu bedreigde organismen er over tien jaar een aantal niet meer bedreigd zullen zijn en dus van de Rode Lijst afgevoerd kunnen worden.
[bewerk] Recente wijzigingen
In de eerste plaats is de Rode Lijst voor zoogdieren aangepast op het punt van naamgeving. Voorts is een viertal soorten uit de lijst geschrapt. Dit betreft de soorten grote hoefijzerneus, mopsvleermuis, edelhert en wild zwijn. Deze soorten voldoen niet aan de criteria voor plaatsing van een soort op een Rode Lijst. Verder is één soort toegevoegd, te weten de hamster. Deze soort kwam niet op de oorspronkelijke lijst voor, omdat geoordeeld werd dat onvoldoende gegevens over de soort beschikbaar waren om te beoordelen of hij in aanmerking kwam voor plaatsing van de soort op de Rode Lijst. Het is gebleken dat dit oordeel niet juist was. De otter is verplaatst van de categorie 'verdwenen uit Nederland' naar de categorie 'in het wild verdwenen uit Nederland', omdat nog jongen waren geboren in een Nederlands fokprogramma.
[bewerk] Categorieën
Er worden acht categorieën onderscheiden:
[bewerk] Uitgestorven op wereldschaal
Al een geruime tijd zijn er geen waarnemingen meer van levende exemplaren van deze soort. Voorbeeld: mammoet. Deze soort staat niet (meer) op de Nederlandse rode lijst.
[bewerk] In het wild uitgestorven op wereldschaal
In afgesloten dierentuinen of wildparken kunnen nog wel exemplaren leven, maar daarbuiten - in het wild - niet meer. Voorbeeld: panda. Deze soort staat niet (meer) op de Nederlandse rode lijst.
[bewerk] Verdwenen uit Nederland
Ooit is de soort wel in Nederland geweest, maar tegenwoordig niet meer, ook niet meer in dierentuinen en andere afgesloten gehelen. De soort leeft nog wel elders in het wild. Voorbeeld: eland. Deze soort staat niet (meer) op de Nederlandse rode lijst.
[bewerk] In het wild verdwenen uit Nederland
Ooit kwam de soort wel in het wild in Nederland voor. In afgesloten dierentuinen of wildparken kunnen nog wel exemplaren leven, maar daarbuiten - in het wild - in Nederland niet meer. Voorbeelden: wolf, bruine beer en Euraziatische lynx. Als de soorten weer terug zouden komen in Nederland, dan zouden ze op de rode lijst kunnen komen te staan. Iets wat voor de lynx niet onmogelijk is. Als de soort al een tijd uit Nederland weg is, wordt deze ook van de rode lijst afgevoerd omdat specifieke soortbeschermingsmaatregelen dan geen nut meer hebben.
[bewerk] Ernstig bedreigd
Soorten die bedreigd worden door concrete benoembare gevaren, zoals de visotter, die erg te leiden heeft onder het verkeer en zijn qua omvang beperkte leefgebied. Verder vinden ze geen aansluiting met groepen in het buitenland en nemen ze ook daadwerkelijk - meetbaar - in aantal af. Voor deze soort dieren is die juist rode lijst bedoeld. Een andere voorbeeld is ook weer de hamster.
[bewerk] Bedreigd
Soorten die bedreigd worden door met name te noemen bedreigingen, maar die nog niet meetbaar in aantallen teruglopen.
[bewerk] Kwetsbaar
Soorten die in kleine aantallen aanwezig zijn en mogelijk in kleine gescheiden gebieden. Met het gevaar op inteelt en besmettelijke ziekten. Voorbeelden: damhert, wild zwijn en bever.
[bewerk] Gevoelig
Soorten die een gedeelte van hun leven in Nederland zijn en/of die in kleine aantallen (op gescheiden gebieden) aanwezig zijn. Voorbeelden: zeehonden, dolfijnen, walvissen, slechtvalken, edelherten, visarenden en sommige vleermuizen.
[bewerk] Criteria voor plaatsing op de lijst
- De hoofdlijn is dat een soort in principe in Nederland in het wild voor zou moeten kunnen komen. Dus geen olifant of tijger.
- De soort moet ook nog bestaan of mag ook (nog) niet uitgestorven zijn, dus ook weer geen mammoet.
- De soort moet in principe in Nederland een gedeelte van het jaar kunnen leven, qua temperatuur, klimaat, voortplantingsmogelijkheden, enz. Dus langstrekkende zeezoogdieren kunnen er onder vallen.
- Het voortbestaan van de soort in Nederland is niet vanzelfsprekend door allerlei mogelijke bedreigingen, zoals het verkeer, kanalen, de (illegale) jacht, afname van leefgebied door landbouwontwikkelingen of milieufactoren, enz. Afname van de aantallen of verspreiding is een goede indicatie van bedreiging.
- De soort mag geen exoot zijn in Nederland, zoals de wasbeer.
- Het mag geen schadelijke soort zijn, zoals bijvoorbeeld de zwarte rat.
- De soort moet recentelijk nog in Nederland voorgekomen hebben, waardoor bijvoorbeeld de wolf dus afvalt.
[bewerk] De soorten op de Rode Lijst
Omdat er maar eens in de tien jaar een nieuwe lijst uitkomt is de lijst gemiddeld 5 jaar oud. De ontwikkeling van de soorten is tegenwoordig via internet goed te volgen zodat bepaalde wijzigingen wel te voorzien zijn. Hieronder wordt de officiële status van 2004 aangegeven plus de actuele status.
| NEDERLANDSE NAAM | WETENSCHAPPELIJKE NAAM | STATUS 2004 | ACTUELE STATUS |
| Bechsteins vleermuis | Myotis bechsteinii | gevoelig | gevoelig |
| Boommarter | Martes martes | kwetsbaar | kwetsbaar |
| Brandts vleermuis | Myotis mystacinus | gevoelig | verdwenen uit het wild |
| Bruinvis | Phocoena phocoena | ernstig bedreigd | bedreigd |
| Damhert | Dama dama | bedreigd | gevoelig |
| Eikelmuis | Eliomys quercinus | kwetsbaar | kwetsbaar |
| Euraziatische lynx | Lynx lynx | gevoelig | verdwenen uit het wild |
| Europese bever | Castor fiber (albicus) | gevoelig | gevoelig |
| Franjestaart | Myotis nattereri | kwetsbaar | kwetsbaar |
| Gewone hamster | Cricetus cricetus (canescens) | ernstig bedreigd | bedreigd |
| Gewone zeehond | Phoca vitulina | kwetsbaar | kwetsbaar |
| Grijze grootoorvleermuis | Plecotus austriacus | gevoelig | verdwenen uit het wild |
| Grijze zeehond | Halichoerus grypus | gevoelig | gevoelig |
| Grote bosmuis | Apodemus flavicollis | gevoelig | gevoelig |
| Grote hoefijzerneus | Rhinolophus ferrumequinum | verdwenen uit het wild | verdwenen uit het wild |
| Hazelmuis | Muscardinus avellanarius | gevoelig | verdwenen uit het wild |
| Ingekorven vleermuis | Myotis emarginatus | bedreigd | bedreigd |
| Kleine hoefijzerneus | Rhinolophus hipposideros | verdwenen uit het wild | ernstig bedreigd |
| Noordse woelmuis | Microtus oeconomus arenicola | kwetsbaar | kwetsbaar |
| Europese otter | Lutra lutra | verdwenen uit het wild | ernstig bedreigd |
| Tuimelaar | Tursiops truncatus | verdwenen uit het wild | ernstig bedreigd |
| Vale vleermuis | Myotis myotis | bedreigd | verdwenen uit het wild |
| Veldspitsmuis | Crocidura leucodon | gevoelig | gevoelig |
| Waterspitsmuis | Neomys fodiens | kwetsbaar | kwetsbaar |
| Wilde kat | Felis silvestris | verdwenen uit wild | ernstig bedreigd |
