Lijst van uitgestorven dieren in Nederland
Dit is een lijst van uitgestorven dieren in Nederland.
Veel diersoorten en ondersoorten die ooit in Nederland leefden zijn nu uit dit land verdwenen. Van de grijze walvis (Eschrichtius robustus), die ooit voorkwam in de Noordzee, is fossiel materiaal teruggevonden dat is gedateerd op 340 jaar voor Christus.
De Euraziatische lynx (Lynx lynx lynx) moet nog in de Romeinse tijd in Nederland voorgekomen hebben, dit blijkt uit de vondst van een schedel met onderkaak bij een Romeinse nederzetting bij Valkenburg. Tevens waren er in de Romeinse periode belangrijke broedplaatsen van voor de kroeskoppelikaan (Pelecanus crispus) te vinden bij de monding van de Rijn.
Uit jachtrechten van de Utrechtse bisschoppen weten we dat de bruine beer (Ursus arctos arctos) in Nederland in ieder geval tot in de 11de eeuw in het wild voorkwam. Volgens een Drents jachtvergunning zou de eland (Alces alces alces) nog tot in 1025 in Nederland rondgelopen hebben. Ook de noordkaper (Eubalaena glacialis), een walvissoort die in het verleden ook voorkwam van de Golf van Biskaje tot Noorwegen, is volledig verdwenen. Vermoed wordt dat vissers de laatste exemplaren tegen het einde van de Middeleeuwen hebben gevangen.
De meeste dieren op deze lijst overleven gelukkig nog op andere plaatsen in de wereld. Helaas zijn een aantal van hen wel globaal uitgestorven, zoals bijvoorbeeld de reuzenalk (Pinguinus impennis), het Europees wild paard, (Equus ferus) en de oeros (Bos primigenius primigenius).
Een skelet van de reuzenalk is gevonden bij opgravingen van een Romeinse nederzetting bij Velsen. Ook zijn er beenderen gevonden bij Rotterdam. In Nederland zijn geen vondsten van de oeros meer bekend na de periode van de Romeinen (na 400 na Chr.). Het duingentiaanblauwtje (Maculinea alcon arenaria), een inheemse vlinder die alleen in Nederland voorkwam, is eind jaren 70 van de vorige eeuw uitgestorven.
Op deze pagina kunt u informatie vinden over de zoogdieren, vogels, vissen, weekdieren, dagvlinders, libellen, bijen, kokkerjuffers, steenvliegen, haften, sprinkhanen en krekels die in Nederland uitgestorven zijn. Tot nu toe zijn er nog geen amfibieën en reptielen verdwenen.
[bewerk] Zoogdieren
- Alces alces alces - Eland (1025)
- Barbastellus barbastellus - Mopsvleermuis
- Bos primigenius primigenius - Oeros (400 AD)
- Canis lupus lupus - Wolf (1897)
- Equus ferus - Tarpan
- Eschrichtuis robustus - Grijze walvis (340 BC)
- Eubalaena glacialis - Noordkaper (einde Middeleeuwen)
- Felis sylvestris sylvestris - Wilde kat ( rond 1950)
- Lynx lynx lynx - Lynx (Romeinse tijd)
- Mustela lutreola - Europese nerts (1887)
- Rhinolophus ferrumequinum - Grote hoefijzerneus (1974)
- Rhinolophus hipposideros - Kleine hoefijzerneus (1983)
- Tursiops truncatus - Tuimelaar (1932)
- Ursus arctos arctos - Bruine beer (11e eeuw)
[bewerk] Vogels
- Anthus campestris campestris - Duinpieper (2003)
- Burhinus oedicnemus oedicnemus - Griel (1957)
- Calidris alpina schinzii - Zuidelijke bonte strandloper
- Emberiza hortulana - Ortolaan (1998)
- Lanius excubitor excubitor - Klapekster (1999)
- Lanius senator senator Roodkopklauwier (1963)
- Nycticorax nycticorax nycticorax - Kwak
- Pelecanus crispus - Kroeskoppelikaan (Romeinse periode)
- Pinguinus impennis - Reuzenalk (Romeinse periode)
- Pluvialis apricaria - Goudplevier (1974)
- Sterna nilotica nilotica - Lachstern (1958)
- Tringa glareola - Bosruiter (1939)
- Upupa epops epops - Hop (1960s)
[bewerk] Vissen
- Acipenser sturio - Steur
- Alosa alosa - Elft (1993)
- Alosa fallax - Fint (1970)
- Coregonus oxyrinchus - Houting (1940)
- Hippocampus ramulosus - Zeepaardje
- Thymallus thymallus - Vlagzalm
- Salmo trutta fario - Beekforel
- Syngnathus typhle - Trompetterzeenaald
[bewerk] Weekdieren
- Catinella arenaria - Rode barnsteenslak
- Pisidium tenuilineatum - Fijngestreepte erwtenmossel
- Rissoa membranacea - Vliezige drijfhoren
- Spermodea lamellata - Bijenkorfje
- Unio crassus - Bataafse stroommossel
[bewerk] Insecten
[bewerk] Dagvlinders
- Aporia crataegi - Groot geaderd witje
- Argynnis paphia - Keizersmantel
- Boloria euphrosyne - Zilvervlek
- Brenthis ino - Purperstreepparelmoervlinder
- Coenonympha hero - Zilverstreephooibeestje
- Cupido minimus minimus - Dwergblauwtje
- Euphydryas aurinia aurinia - Moerasparelmoervlinder
- Lycaena hippothoe hippothoe - Rode vuurvlinder
- Maculinea alcon arenaria - Duingentiaanblauwtje (1979)
- Maculinea arion - Tijmblauwtje
- Maculinea nausithous - Donker pimpernelblauwtje
- Maculinea teleius - Pimpernelblauwtje
- Melitaea diamina - Woudparelmoervlinder
- Nymphalis antiopa - Rouwmantel
- Plebeius idas idas - Vals heideblauwtje
- Polyommatus semiargus semiargus - Klaverblauwtje
- Thymelicus acteon acteon - Dwergdikkopje
- Spialia sertorius sertorius - Kalkgraslanddikkopje
[bewerk] Libellen
- Coenagrion mercuriale mercuriale - Mercuurwaterjuffer
- Gomphus flavipes flavipes - Rivierrombout Sinds een aantal jaren weer algemeen langs de grote rivieren.
- Leucorrhinia albifrons - Sierlijke witsnuitlibel
- Nehalennia speciosa - Dwergjuffer
[bewerk] Bijen
- Ammobates punctatus - Zandloperbij
- Andrena curvungula - Gewone klokjeszandbij
- Andrena marginata - Oranje zandbij
- Andrena nitidiuscula - Schermbloemzandbij
- Andrena pandellei - Donkere klokjeszandbij
- Andrena schencki - Rode zandbij
- Andrena thoracica - Zwartflankzandbij
- Anthidium byssinum - Grote harsbij
- Anthophora aestivalis - Mooie sachembij
- Anthophora bimaculata - Kleine sachembij
- Anthophora borealis - Noordelijke sachembij
- Anthophora plagiata - Schoorsteensachem
- Biastes truncatus - Gewone pantserbij
- Bombus confusus - Boloog
- Bombus cullumanus - Waddenhommel
- Bombus pomorum - Limburgse hommel
- Bombus subterraneus - Donkere tuinhommel
- Coelioxys alata - Kielstaartkegelbij
- Dufourea minuta - Composietglansbij
- Halictus eurygnathus - Holkopgroefbij
- Halictus quadricinctus - Vierbandgroefbij
- Lasioglossum laeve - Gladde groefbij
- Lasioglossum laevigatum - Gedoornde groefbij
- Nomada argentata - Zwarte wespbij
- Nomada furva - Glanzende dwergwespbij
- Nomada mutabilis - Rode wespbij
- Nomada obtusifrons - Platkielwespbij
- Nomada piccioliana - Kalkgraslandwespbij
- Nomada rhenana - Kale wespbij
- Nomada roberjeotiana - Kleine bonte wespbij
- Osmia anthocopoides - Zwaluwbij
- Osmia papaveris - Papaverbij
- Osmia xanthomela - Grote metselbij
- Rophites quinquespinosus - Slurfbij
- Thyreus orbatus - Vlekkenbij
[bewerk] Kokerjuffers
- Holocentropus insignis
- Hydroptila cornuta
- Hydroptila dampfi
- Ithytrichia lamellaris
- Micrasemodes minimus
- Oligoplectrum maculatum
- Sericostoma flavicorne
- Setodes viridis
- Silo piceus
[bewerk] Sprinkhanen & Krekels
- Locusta migratoria - Europese treksprinkhaan
- Psophus stridulus - Klappersprinkhaan
- Tetrix bipunctata - Bosdoorntje
[bewerk] Steenvliegen
- Euleuctra geniculata
- Isogenus nubecula
- Isoperla grammatica
- Isoptena serricornis
- Leuctra fusca
- Marthamea selysii
- Protonemura nitida
- Taeniopteryx nebulosa
- Xanthoperla apicalis
[bewerk] Haften
- Ametropus fragilis
- Choroterpes picteti
- Ecdyonurus affinis
- Ecdyonurus dispar
- Habroleptoides modesta
- Habrophlebia lauta
- Heptagenia coerulans
- Isonychia ignota
- Oligoneuriella rhenana
- Palingenia longicauda
- Potamanthus luteus
- Siphlonurus aestivalis
- Siphlonurus alternatus
- Siphlonurus lacustris
[bewerk] Geherintroduceerd of teruggekeerd
[bewerk] Castor fiber albicus - Bever
De laatste wilde bever in Nederland werd gedood in 1826 bij Zalk langs de IJssel. In 1988 was het zover en werden de eerste bevers met succes uitgezet in de Biesbosch. In 1994 volgde er een herintroductie van bevers in de Gelderse Poort (tussen Arnhem en Nijmegen). De nieuwe bevers doen het erg goed . Het aantal bevers is aan het stijgen en ze verspreiden zich naar andere plaatsen in Nederland.
[bewerk] Ciconia ciconia - Ooievaar
Voor Vogelbescherming Nederland was de enorme afname van het aantal ooievaars de reden in 1969 een reddingsprogramma te starten, en met later succes. In 1991 werd voor het eerst geen enkel 'wild' broedpaar in ons land vastgesteld, de ooievaar was dus verdwenen. In 2000 broedden weer 396 paren in ons land en inmiddels heeft het herintroductieprogramma vruchten afgeworpen en broeden er in Nederland weer ruim 400 paren.
[bewerk] Coenagrion armatum - Donkere waterjuffer
De donkere waterjuffer werd in 1956 als uitgestorven in Nederland beschouwd, maar werd in 1999 herontdekt in de Weerribben bij een georganiseerde zoektocht door de Nederlandse Vereniging voor Libellenstudie.
[bewerk] Cricetus cricetus canescens - Europese hamster
In 1999 zijn in opdracht van de overheid veertien Nederlandse hamsters door Das&Boom gevangen, om ingezet te worden in een fokprogramma dat Das&Boom samen met Diergaarde Blijdorp uitvoert. In het wild waren ze dus verdwenen maar in 2003 zijn er hamsters uitgezet in het hamsterreservaat in het Zuid-Limburgse Sibbe, en in 2004 zijn er hamster uitgezet in een tweede hamsterreservaat, Amby bij Maastricht.
[bewerk] Egretta garzetta garzetta - Kleine zilverreiger
Broedkolonies van de kleine zilverreiger werden in de negentiende eeuw uitgeroeid doordat de grote sierveren werden gebruikt in de hoedenindustrie. In 1979 broedde de soort voor het eerst weer in Nederland, in de Oostvaardersplassen. Het tweede broedgeval deed zich in 1994 voor in het Quackjeswater op Voorne. Daarna heeft de kleine zilverreiger jaarlijks gebroed en breidt de soort zich uit.
[bewerk] Grus grus - Kraanvogel
Het was 250 jaar geleden dat kraanvogels in Nederland broedden. In het Fochteloërveen (een natuurgebied op de grens van Friesland en Drenthe) heeft in voorjaar van 2001 een paartje kraanvogels met succes gebroed.
[bewerk] Lutra lutra - Europese otter
De laatste eenzame otter werd op 17 september 1988 in de buurt van Joure (Friesland) door een auto doodgereden. Op 8 juli 2002 heeft toenmalig staatssecretaris Geke Faber in het Nationaal Park De Weerribben in Noordwest-Overijssel 7 otters toevertrouwd aan de Nederlandse natuur. Later zijn er nog meer losgelaten en zijn er op meerdere plaatsen weer otters te vinden.
[bewerk] Phocoena phocoena - Bruinvis
Halverwege de vorige eeuw kwamen zowel de Tuimelaar als de Bruinvis voor in de Nederlandse kustwateren. Na de afsluiting van de Zuiderzee verdween de Bruinvis samen met de Tuimelaar. Sinds het midden van de jaren tachtig van de vorige eeuw is daarin echter een kentering opgetreden. Bruinvissen keerden terug als winter- en voorjaarsgasten in de Nederlandse kustwateren en tegenwoordig is het in maart en april vaak niet moeilijk meer om deze kleinste walvisachtige vanaf het Nederlandse strand of een havenhoofd waar te nemen.
[bewerk] Porzana pusilla intermedia - Kleinst waterhoen
Het laatste broedgeval was in 1972. Deze vogel werd sindsdien als verdwenen gezien. In het voorjaar van 2005 werd met zekerheid vijf territoria en twee broedgevallen vastgesteld in Utrecht.
[bewerk] Salmo salar - Zalm
In de zeventiende eeuw was de zalm algemeen in Nederland. Door verstuwing van de rivieren Rijn en Maas werden de paaigronden van de zalm in Nederland onbereikbaar. Daarna zorgen ook watervervuiling, verdieping van de vaarwegen, landaanwinning en grindwinning ervoor dat de zalm verdween. Er zijn nu weer zalmen losgelaten in het IJsselmeer en de Rijn. Er vindt op dit moment nog steeds een herintroductie in de Rijn plaats. Met behulp van voortdurende kweek en uitzetting is het misschien mogelijk de zalm definitief in het Rijngebied terug te krijgen, zoals dat ook in de Theems in Engeland gelukt is.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe inks
- The Extinction Website (Engels & Nederlands)
- Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV)
