Eudimorphodon
Eudimorphodon is een vliegend reptiel behorend tot de groep van de Pterosauria dat leefde in het vroege Laat-Trias, rond 220 miljoen jaar geleden, in het huidige Noord-Italië.
In 1973 werd door Mario Pandolfi, een medewerker van het natuurhistorisch museum van Bergamo, in de bergen bij die plaats een plaat leisteen gevonden die na splitsing een vrijwel complet fossiel toonde (MCSNB 2888) van een kleine pterosauriër. De nieuwe soort werd door Rocco Zambelli nog hetzelfde jaar de naam Eudimorphodon ranzii gegeven wat "ware tweevormige tand" betekent.
De naam verwijst naar het feit dat, anders dan de meeste pterosauriërs die gelijkvormige konische tanden bezitten, Eudimorphodon twee soorten tanden in de kaak had: rijen van tot 58 kleine tanden dieper in de bek en vooraan — maar ook midden in de bek tussen de kleinere in — veel grotere tanden. De tanden zijn ook niet kegelvormig maar hebben drie tot vijf tubercula: tanduitsteeksels. Dit is verklaard als aanpassing voor het vangen van vis, hoewel veel andere pterosauriërs ook als viseters worden gezien. In de buik van het fossiel werden visschubben gevonden, maar dat kan ook komen doordat het nu eenmaal een mariene afzetting betreft: in de zee zwemmen vissen. De geslachtsnaam is ook een verwijzing naar de veel eerder gevonden Dimorphodon waarbij het dimorfisme van de tanden veel minder is.
Eudimorphodon was op het moment van de ontdekking de oudst bekende pterosauriër, maar hij heeft weinig licht kunnen doen schijnen op de nog zeer omstreden afkomst van de groep. De tanden zijn kennelijk een uniek kenmerk van het geslacht zelf alleen, een zogenaamde autapomorfie, en verder toont de soort geen eigenschappen die primitiever zijn dan die van de Rhamphorhynchoidea als geheel tot welke parafyletische groep hij meestal gerekend wordt, behalve in de staart. Het fossiel hield bij de staart op, maar later werd nog een juveniel exemplaar gevonden, waarbij de voor pterosauriërs van die tijd gebruikelijke lange staart wél te zien is. Die staart toont het enige echte primitieve kenmerk: het ontbreken van de langgerekte wervelverstevigingen.
Eudimorphodon had een spanwijdte van ongeveer een meter, krachtige klauwen en een vrij langgerekte snuit.
Eudimorphodon werd eerst in een eigen familie ingedeeld, de Eudimorphodontidae; latere kladistische analyses van David Unwin toonden aan dat hij verwant was aan Austriadactylus uit dezelfde periode en een vroege vertegenwoordiger was van de Campylognathoididae, genoemd naar Campylognathoides. Zijn spitse snuit zou dan een nieuwe eigenschap zijn waarmee de latere pterosauriërs zich onderscheidden van meer primitieve vormen zoals Dimorphodon die nog de oude bolle kop van hun reptielvoorouders hadden. Unwin benoemde hiervoor een aparte klade: de Lonchognatha. Het feit dat Dimorphodon wél al een geavanceerde staart had, zou het gevolg zijn van convergente evolutie.
Zo'n plaatsing vrij diep in Pterosauria betekent dat er óf een verborgen ontwikkelingslijn moet zijn geweest die tot het Vroeg-Trias terugliep óf dat er een plotse evolutie van was van snel divergerende vormen. Op zo'n vormenrijkdom wijst in ieder geval de vondst van steeds meer fossielen van deze soort, tot in Groenland toe, waarvan sommigen aan andere soorten binnen het geslacht zijn toegewezen: E. rosenfeldi door Fabio dalla Vecchia beschreven in 1995 op grond van een fragmentarisch (24 wervels, een poot en een vleugel) fossiel (MFSN 1797) uit Italië en E. cromptonellus in 2001 beschreven door Farish Jenkins op grond van de vondst van een juveniel exemplaar (MGUH VP 3393) met een spanwijdte van ongeweer 24 centimeter uit Groenland.
